Άρθρο από Μελέτη του Δημήτρη Σταμπουλή για τα Δρώμενα του Βώλακα την ημέρα του Αγίου Πνεύματος.

Το φυσικό περιβάλλον, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός, πως αποτελούσε τον βασικό πόρο ζωής των κατοίκων γεωργοκτηνοτρόφων της κοινότητάς μας και ως τέτοιον έπρεπε να τον προστατέψουν από τα κακά πνεύματα.

Την ημέρα του Αγίου Πνεύματος πρωί τα χαράματα τρεις νέοι άντρες καβάλα στα άλογα (σπάνια συμμετείχαν και γυναίκες) από τις δύο γειτονιές του χωριού (Μαχαλάδες), συγκεντρώνονταν στη δυτική ορεινή τοποθεσία Βεσενίκ, κατά άλλους στο Άγιο Πέτρο, η οποία βρίσκεται διαμετρικά αντίκρυ από το παρεκκλήσι του Αγίου Πνεύματος και τυχαίνει να είναι τα σύνορα της κοινότητας του Βώλακα με το Κάτω Νευροκόπι.

Οι δύο ομάδες ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιά θα είναι η νικήτρια, που θα ανέβαινε πρώτη στο Φαλακρό και θα κατέλυε στο παρεκκλήσι του Αγίου Πνεύματος που βρίσκεται στο Μπόζ Δαγ.

Ακολουθούσαν οι δύο έφιππες ομάδες δύο διαφορετικές ημικυκλικές κατευθύνσεις. Η μία ομάδα κατευθύνονταν αρχικά προς τα βόρεια και η άλλη προς τα νότια. Οι δύο ομάδες επισκέπτονταν στη διαδρομή τους και τα παρεκκλήσια που βρίσκονταν στη περιοχή τους.

Στο ύψος κάθε κορυφής κατά μήκος των συνόρων της κοινότητας ραντίζουν με Μύρο, το οποίο αγίασε ο παπάς της εκκλησίας του χωριού. Επικρατεί και η άποψη, ότι οι δύο γειτονιές επέλεγαν κάθε χρονιά τον νέο, ο οποίος θα την εκπροσωπούσε στον αγώνα του Αγίου Πνεύματος.

Η προσέγγιση της κορυφή του Μπόζ Δαγ από την δυτική του πλευρά που είναι και η πιο απότομη θεωρούνταν μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση αναρρίχησης ακόμη και για τους άνδρες, ειδικά για τις γυναίκες μετατρέπονταν σε μια δοκιμασία καθώς για τις περισσότερες ήταν θέμα τάματος και υγείας.

Όταν κατέφθαναν στο παρεκκλήσι του Αγίου Πνεύματος που βρίσκεται στην κορυφή του όρους Φαλακρού, ο παπάς της ενορίας τελούσε τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Πνεύματος. Από τα παλαιότερα χρόνια οι κάτοικοι του χωριού την ημέρα αυτή, μετά την θεία λειτουργία, γλεντούσαν και διασκέδαζαν όλοι μαζί στο Φαλακρό.

Την ημέρα αυτή, οι κάτοικοι του χωριού εκπλήρωναν τα τάματά τους – που ήταν κυρίως μικρά ζώα. Σπάνιο ήταν το φαινόμενο της ανομβρίας την ημέρα αυτή.

Συνήθως μετά το φαγητό και την διασκέδαση άνοιγαν οι ασκοί του Αιόλου και έβρεχε. Κατά την επιστροφή τους για το χωριό οι κάτοικοι στόλιζαν τα ζώα κυρίως με αγριολούλουδα και κλαδιά δένδρων. Μετά από το φαγητό και την μικρή μεσημεριανή ανάπαυλα, οι έφιπποι επισκέπτες κατευθύνονται για το χωριό όπου στο δρόμο έξω από το χωριό στήνονταν ένα οδόφραγμα, με κορμούς και κλαδιά δένδρων, το οποίο πρέπει οι έφιπποι να υπερπηδήσουν για να εισέλθουν στο χωριό.

Οι καμπάνες της εκκλησίας κτυπούσαν χαρμόσυνα αναγγέλλοντας την έλευση των έφιππων. Ακολουθούσαν οι πεζοί πιστοί με την εικόνα και τον παπά της ενορίας καθώς και ομάδα γυναικών τραγουδώντας παραδοσιακούς σκοπούς.