Του Τάσου Αποστολίδη

Στην ακίνητη και ανίκητη ελληνική γραφειοκρατία «βουλιάζει» εδώ και 4 χρόνια ο σημαντικότερος υπαίθριος χώρος εκδηλώσεων του νομού Δράμας, που όμοιός του δεν συναντάται στην Ελλάδα. Ο λόγος για το πέτρινο θέατρο που είναι χτισμένο κυριολεκτικά μέσα στο Φαράγγι της Πετρούσας, λίγα μόλις λεπτά μακριά από την πόλη της Δράμας. Η αναστολή λειτουργίας το 2020 συνέπεσε με τις απαγορεύσεις της πανδημίας και δεν έγιναν ευρέως αντιληπτοί οι πραγματικοί λόγοι του κλεισίματός του.

Η Πετρούσα είναι ένα παραδοσιακό χωριό στους πρόποδες του όρους Φαλακρού. Απέχει μόλις 14 χλμ από την πόλη της Δράμας. Η περιοχή ξεχωρίζει για την ιστορία, την γραφικότητα του τοπίου και την έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, χειμώνα και καλοκαίρι, που την έχει καταστήσει ως έναν προορισμό για επισκέπτες κάθε κατηγορίας.

Λίγο πιο βόρεια, από το χωριό Πύργος, ξεκινάει ένα φαράγγι που με μια διαδρομή περίπου 10 χλμ καταλήγει στο χωριό της Πετρούσας. Τοπίο που κόβει την ανάσα, καταφύγιο άγριας ζωής με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, το φαράγγι Πύργων – Πετρούσας αποτελεί σημείο αναφοράς για τη βορειοανατολική Ελλάδα.

Η πρώτη οργανωμένη διάσχιση του φαραγγιού έγινε το 1968, από Ιταλούς ερευνητές. Έκτοτε έγιναν μικρά βήματα για την αξιοποίησή του. Υπήρξε, ωστόσο, μια καίρια παρέμβαση που έφερε επισκέπτες αφού τοποθέτησε το φαράγγι στους τουριστικούς οδηγούς και τις καμπάνιες προβολής.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με χιλιάδες ώρες εθελοντικής εργασίας, οι κάτοικοι του χωριού έχτισαν ένα πέτρινο θέατρο στην απόληξη του φαραγγιού, στην άκρη του οικισμού της Πετρούσας. Για την ολοκλήρωση του έργου «μπήκε μπροστά» και η τότε νομαρχία Δράμας, παρέχοντας χρηματοδότηση και τεχνική υποστήριξη.

Αυτό που δημιουργήθηκε εκεί, δεν θυμίζει καμία άλλη περιοχή της χώρας. Μονοπάτια, γεφύρια αλλά κι ένα υπαίθριο θέατρο, όλα φυσικά «καμουφλαρισμένα» αφού έχουν «ντυθεί» με την τοπική πέτρα. Είναι από τις σπάνιες φορές που η ανθρώπινη παρέμβαση έχει απόλυτη αρμονία με τη φύση.

Το ρέμα που διασχίζει το φαράγγι, περνάει ανάμεσα από τη σκηνή και τις κερκίδες του θεάτρου, δίνοντας μια μοναδική ενέργεια στο χώρο. Διάδρομοι, σκαλοπάτια, ξύλινες εξέδρες, μια μικρή πετρόκτιστη εκκλησία με καμπαναριό μέσα σε φυσική σπηλιά, δρόμοι πρόσβασης προς το φαράγγι και πέτρινη περίφραξη του χώρου, συνθέτουν το τοπίο.

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, από το πέτρινο θέατρο της Πετρούσας των 4.500 θεατών, πέρασαν τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής ενώ φιλοξενήθηκαν δεκάδες θεατρικές παραστάσεις. Το 2019 ήταν η τελευταία χρονιά που ο χώρος αποτέλεσε σημείο συνάθροισης Δραμινών αλλά και τουριστών που επισκέπτονται τον τόπο. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που έδωσαν συναυλίες εκείνο το καλοκαίρι ήταν οι Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Δήμητρα Γαλάνη, Νατάσσα Μποφίλιου.

Το 2020 ήρθε η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα. Τότε οι περισσότεροι νόμισαν ότι για αυτό τον λόγο έμεινε κλειστό το θέατρο. Ωστόσο είχε συμβεί κάτι που έμελε να αποτελέσει το σημερινό μνημείο γραφειοκρατικής αναλγησίας.

Όταν φτιάχτηκε το θέατρο στην απόληξη του φαραγγιού, περίπου 20 χρόνια πριν, δεν είχαν ακολουθηθεί όλες οι τυπικές διαδικασίες, πράγμα συνηθισμένο στην εποχή των παντοδύναμων νομαρχιών. Το θέατρο πάντα λειτουργούσε με το μεράκι των ανθρώπων της περιοχής και υπό τον δραστήριο σύλλογο Πετρουσσαίων, αφού προηγουμένως λάμβαναν κάθε καλοκαίρι μια τυπική άδεια παραχώρησης από τον δήμο Προσοτσάνης, στον οποίο υπάγεται η Πετρούσα.

Ύστερα… ήρθαν οι δασικοί χάρτες. Και οι εκπλήξεις διαδέχθηκαν η μία την άλλη. Το πέτρινο θέατρο είχε χτιστεί σε δασική έκταση, η οποία τυπικώς δεν παραχωρήθηκε ποτέ και ούτε είχε με κάποιον τρόπο εξαιρεθεί ή αποχαρακτηριστεί. Οι δασικές υπηρεσίες έφτασαν σε σημείο να θεωρούν, με καθυστέρηση… ολίγων δεκαετιών, ότι οι κατασκευές είναι παράνομες και πρέπει να κατεδαφιστούν.

Κάπως έτσι, το θέατρο δεν λειτούργησε ούτε το 2020, ούτε τα τρία επόμενα καλοκαίρια. Ο δήμος πλέον δεν μπορεί να δίνει άδεια χρήσης στον τοπικό σύλλογο κι έτσι το φημισμένο φεστιβάλ Πετρούσας αναγκάστηκε σε ένα τετραετές διάλειμμα. Στα χρόνια αυτά, ο χώρος έχει εγκαταλειφθεί και οι φθορές είναι τεράστιες. Ορισμένα σημεία του θεάτρου και των διαδρομών, πρέπει να φτιαχτούν από την αρχή.

Μέσα σε αυτό το γραφειοκρατικό κουβάρι, ο τοπικός δήμος προσπαθεί να επιτύχει την παραχώρηση χρήσης 11 στρεμμάτων, δηλαδή ενός μικρού μέρους της δασικής έκτασης, για 25ετή χρήση, με μίσθωμα ή χωρίς, ώστε να μπορέσει να χρηματοδοτήσει εργασίες επισκευών και συντήρησης και κυρίως να καταφέρει την επαναφορά του φεστιβάλ Πετρούσας. Ο δήμος έπεσε πάνω στα ίδια εμπόδια που αντιμετωπίζει κάθε πολίτης με τις δημόσιες υπηρεσίες, με ταλαιπωρία, αναβολές και καθυστερήσεις.

Για «βαθύ ελληνικό κράτος» μιλά ο δήμαρχος Προσοτσάνης Θόδωρος Αθανασιάδης, στα χέρια του οποίου έπεσε σαν «καυτή πατάτα» το θέμα του πέτρινου θεάτρου, με το που ανέλαβε καθήκοντα το φθινόπωρο του 2019. Ο δήμος έχει σχεδιάσει μεταξύ άλλων παρεμβάσεις βελτίωσης της πυρασφάλειας, προσβασιμότητας για ασθενοφόρο αλλά και για άτομα με αναπηρίες.

Ο επανεκλεγείς δήμαρχος τονίζει ότι το αίτημα παραχώρησης δεν αφορά μερικούς πολίτες, ένα χωριό ή έναν δήμο, αλλά ολόκληρο το νομό Δράμας και την ευρύτερη περιοχή. Αυτό που κάποτε αποτελούσε πόλο έλξης επισκεπτών και κοσμούσε τους τουριστικούς οδηγούς, σήμερα έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Έως τώρα, οι προσπάθειες που έχει κάνει ο τοπικός δήμος για αποχαρακτηρισμό της έκτασης και για παραχώρηση χρήσης έχουν πέσει στο κενό. Το «βαθύ Δημόσιο» φαίνεται να προτιμά τη φθορά του χρόνου, αποφεύγει οποιαδήποτε διαδικασία θα οδηγούσε σε νομιμοποίηση και μάλλον επιμένει στα περί κατεδάφισης.

Για την υπόθεση της Πετρούσας απαιτείται πολιτική λύση σε ανώτατο επίπεδο. Το οξύμωρο είναι ότι ο Θόδωρος Αθανασιάδης, στέλεχος της ΝΔ και δήμαρχος της περιοχής είναι ένας από τους παλιότερους αυτοδιοικητικούς στη βόρεια Ελλάδα, με συνολική θητεία 35 ετών, πέντε φορές εκλεγμένος δήμαρχος. Αλλά «πέφτει σε τοίχο».

*Δημοσιεύθηκε στη “ΜτΚ” στις 24.12.2023