Η αναφορά των δρώμενων ακουμπά την ιστορική περίοδο που οι άνθρωποι της περιοχής του Βώλακα εξαρτιόταν αποκλειστικά από τις γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες.

Αποτελούν μια πηγαία έκφραση και τρόπο επίκλησης, των αγροτών ανθρώπων, προς τις επίγειες δυνάμεις της γονιμότητας, με τον ταυτόχρονο ¨διωγμό¨ ¨εξαγνισμό¨ των επιβλαβών, χθόνιων δυνάμεων, που δρουν ανεξέλεγκτα πάνω στη γη, αυτή τη νεκρή περίοδο του καλλιεργητικού κύκλου στην ορεινή περιοχή. Είναι ένα τελετουργικό που παραπέμπει στις αρχαίες θρακικές δοξασίες του Διόνυσου και τελείται αδιάλειπτα, με συνέπεια από πάππου προς πάππου.

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ
Την παραμονή της ημέρας των Φώτων – 5 Ιανουαρίου είναι ο κύριος Αγιασμός των Υδάτων, όπου οι πιστοί με κάποιο οικιακό σκεύος, το μεταφέρουν από την εκκλησία στα σπίτια τους.
Στο καθαγιασμένο αυτό νερό, εξακολουθούν να του αποδίδουν οι βωλακιώτες πιστοί ακόμα και σήμερα ιαματικές, θεραπευτικές ιδιότητες. Κατά την είσοδο του Αγιασμού στο σπίτι, τα μέλη της οικογενείας πίνουν από τον Αγιασμό για υγεία και ευλογία.

Ο παπάς της ενορίας μετά την πρωινή δοξολογία κρατώντας ένα κουβαδάκι με τον Αγιασμό και ένα ματσάκι βασιλικό επισκέπτεται τα σπίτια για να ευλογήσει τους κατοίκους, τους κατοικήσιμους αλλά και τους βοηθητικούς χώρους του σπιτιού που του υποδεικνύουν οι οικοδεσπότες.
Στην είσοδο του σπιτιού, υποδέχονταν τον Ιερέα ο νοικοκύρης του σπιτιού και τα μέλη της οικογένειας κατά σειρά ηλικιακής ιεραρχίας.

Τα μέλη της οικογενείας ασπάζονται το χέρι του παπά με το σταυρό, ο οποίος τους ευλογεί που αυτοί με τη σειρά τους ρίχνουν στο κουβαδάκι με το Άγιασμα νομίσματα -κέρματα για ενίσχυση της εκκλησίας.

Εξαιρετική προσπάθεια από την Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ

Πολύτιμη η συμβολή του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Ιβάν Σαββίδη

Σειρά τεσσάρων επεισοδίων-διαλέξεων για την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού δημιούργησε η Έδρα Ποντιακών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Κεντρική ιδέα της σειράς διαλέξεων-ντοκιμαντέρ αποτελεί η εξιστόρηση της ιστορίας του Πόντου και του πολιτισμού που αναπτύχθηκε εκεί από τους Έλληνες, καθώς και η εξιστόρηση του ξεριζωμού τους από την «ιστορική πατρίδα». Η χρονική αλληλουχία του έργου, που χωρίζεται σε τέσσερις μεγάλες περιόδους, επιτρέπει στον θεατή να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της παρουσίας των Ελλήνων στον Πόντο στα αρχαία, βυζαντινά και οθωμανικά χρόνια, καθώς και στη νεότερη περίοδο κατά την οποία επικράτησε το κίνημα των Νεοτούρκων και στη συνέχεια του Κεμάλ, με τις γνωστές συνέπειες για τον Ελληνισμό.

Στα τέσσερα επεισόδια, ο Επίκουρος Καθηγητής της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ, Κυριάκος Στ. Χατζηκυριακίδης, και ο επιστημονικός συνεργάτης της Έδρας, Δρ. Θεοδόσιος Αρ. Κυριακίδης, «διατρέχουν» την ιστορία περίπου τριών χιλιάδων ετών και υπογραμμίζουν την οικονομική, πολιτιστική και πολιτική δραστηριότητα των Ελλήνων του Πόντου.

«Πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία των συναδέλφων στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου μας η οποία αναδεικνύει το υψηλό επίπεδο της δουλειάς τους, τη βαθιά αγάπη που τρέφουν για τα επιστημονικά τους πεδία, αλλά και τις ποικίλες δράσεις εξωστρέφειας του Αριστοτελείου. Η σειρά αυτή των διαλέξεων φωτίζει τη βαρυσήμαντη ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, προσφέροντας στο κοινό τη δυνατότητα να γνωρίσει πληρέστερα τις πτυχές της», επισημαίνει ο Πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου.

Η δημιουργία των τεσσάρων αυτών σύντομων επεισοδίων, με τη στήριξη του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Ιβάν Σαββίδη και του τηλεοπτικού σταθμού Open Beyond, έχει σκοπό να προσφέρει με απλό και κατανοητό λόγο χρήσιμη και αναγκαία ενημέρωση στο ελληνικό κοινό σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό του Ελληνισμού του Πόντου.

Η Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ, εξωστρεφής από την ίδρυσή της (2017), επιχειρεί και με αυτό τον τρόπο το άνοιγμα στην κοινωνία, συμβάλλοντας στη γνώση της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Όσοι/όσες επιθυμούν μπορούν να παρακολουθήσουν τα τέσσερα επεισόδια της σειράς των διαλέξεων-ντοκιμαντέρ στο κανάλι της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ στο Youtube, στους ακόλουθους συνδέσμους αντίστοιχα για κάθε επεισόδιο:

Α επεισόδιο

Β επεισόδιο

Γ επεισόδιο 

Δ επεισόδιο

Του Dimitrios Stampoulis

Το Δωδεκαήμερο ζώντας στο Βώλακα, στη Καλή Βρύση, στο Μοναστηράκι, στο Ξηροπόταμο, στη Πετρούσσα στους Πύργους, θέλοντας και μη, συνειδητά ή μη, συμμετείχες στη μαγεία, στη μυσταγωγία, στο μυστήριο και στη σαγήνη της Παράδοσης.

Εκ των πραγμάτων, ¨αναγκαζόσουν¨, όχι απλά να προσαρμοστείς στο ρόλο του απλού θεατή των δρώμενων και των συνηθειών που εκτυλίσσονται μπροστά και γύρω σου, αλλά ένοιωθες να μαγνητίζεσαι από τα τεκταινόμενα στο περιβάλλον σου και μια αόρατη δύναμη να σε τραβά υποσυνείδητα να συμμετείχες ενεργά ως μέλος – Χορός- του όλου δρώμενου. Πολλοί από τους νέους μας που ζούσαν και εργάζονταν στο Εξωτερικό η ¨Δεύτερη Γενιά¨, ήταν ¨ταγμένοι¨ κάθε χρόνο να παίρνουν μέρος ακόμα και να συμμετέχουν ενεργά στα πατροπαράδοτα έθιμα των χωριών μας.

Οι νέοι μας, του εξωτερικού, προτιμούσαν να στερούνται τις διακοπές του καλοκαιριού, παρά ν΄ απουσιάζουν από την αναβίωση των εθίμων του Δωδεκαημέρου – της Παράδοσης του τόπου τους/μας.
Αρκετοί και όχι μόνον νέοι, από τους ¨μυημένους¨ στις αναπαραστάσεις σήμερα αλλά και παλαιότερα, πιθανόν να μην έχουν κάποια ιδέα σ΄ αυτό που συμμετείχαν και το ρόλο που υποδύονταν, πόσο μάλλον στην αξία και πολύ περισσότερο στη σημασία του δρώμενου.

Οι χωριανοί μας, ως Μετανάστες στις χώρες που ξενιτεύτηκαν, στο μέτρο του δυνατού, όχι μόνον τηρούσαν με σεβασμό κι ευλάβεια, τα πατροπαράδοτα έθιμά τους, αλλά τα φύλαξαν και τα διέδωσαν, όσο το δυνατόν ¨αναλλοίωτα¨, πιο πιστά στα παιδιά τους – στις επόμενες γενιές.

Οι πατροπαράδοτες παραδόσεις των χωριών μας, πιστεύω ακράδαντα, πως ακόμα και σήμερα, από το μεγαλύτερο μέρος των χωριανών μας Μεταναστών έχει μεταλαμπαδευθεί στη Τρίτη Γενιά και δια-τηρούνται όσο το δυνατόν ¨πιστά¨ στις χώρες που ζουν.

Τα παλιά τα χρόνια, προκειμένου να επιβιώσουν σε εξαιρετικά δύσκολες και σκληρές συνθήκες στο φυσικό περιβάλλον, οι πρόγονοί μας, έπρεπε ν΄ αντιπαλέψουν και ν΄ αντιμετωπίσουν με επιτυχία τεράστιες προκλήσεις. Ένοιωθαν πολύ κατώτεροι των φυσικών φαινομένων. Στα στοιχεία της φύσης εναπόθεταν τις τύχες της ύπαρξής τους

Η αδυναμία τους, να ¨δαμάσουν¨, να ελέγξουν και να επιβληθούν στα στοιχεία της φύσης, αλλά συνάμα ο τρόμος και ο φόβος που τους κυρίευε στο ξέσπασμα και την οργή των ¨αχαλίνωτων¨ δυνάμεων της φύσης, αναζητούσαν διέξοδο στις φαντασιώσεις, σε μυστικές και αινιγματικές δυνάμεις.

Αυτά που σήμερα εμείς ονομάζουμε αναβίωση των ¨ηθών και εθίμων των προγόνων μας¨ δεν ήταν παρά ο τρόπος έκφρασης των προγόνων μας, όπως αυτοί συνήθιζαν να αποδίδουν τιμές στις δυνάμεις της Φύσης καθώς η ίδια τους η Ύπαρξη – η Ζωή και η Επιβίωση, εξαρτιόνταν ολότελα και αποκλειστικά από την πρόνοια – εύνοια των δυνάμεων της φύσης – που επενεργούσαν στο περιβάλλον τους

Η σχέση των ανθρώπων με τα στοιχεία της φύσης – που σ΄ αυτά απέδιδαν υπερφυσικές ιδιότητες, καθώς αφορούσε ολότελα την ύπαρξη και την επιβίωσή τους, δεν μπορεί παρά να ήταν παραπάνω από φιλική.
Επικρατούσε η άγνοια και η αμάθεια γύρω από τα αίτια των φυσικών φαινομένων, η ανεπάρκεια γνώσης για τη δημιουργία του σύμπαντος και του ανθρώπου.

Στα πλαίσια αυτά, της προσπάθειας του αρχέγονου ανθρώπου, προκειμένου να εξευμενίσει τα στοιχεία της φύσης, για να μπορέσει να επιβιώσει στο άγριο φυσικό περιβάλλον που τον περιέβαλλε, ανάγονται όλες οι τελετουργίες Και όχι μόνον του Δωδεκαημέρου – ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ των δρώμενών μας.
Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά!!!