Υπερσύγχρονη κάμερα ρίχνει φως στο σκοτάδι

Eιδικοί αισθητήρες και μια κάμερα τελευταίας τεχνολογίας καταγράφουν πώς λειτουργεί το σύστημα του νερού σε ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια σπήλαια στον κόσμο

Από Μαρία Ριτζαλέου | voria.gr | Οι φωτογραφίες είναι των Χρ. Πέννου και Γ. Σωτηριάδη

Δέκα σύγχρονοι μετρητές της θερμοκρασίας αέρα και νερού και της στάθμης του ποταμού, καθώς και μια κάμερα τελευταίας τεχνολογίας, που χρησιμοποιεί υπέρυθρη ακτινοβολία, ρίχουν φως στα έγκατα του σπήλαιου των Πηγών Αγγίτη (Μααρά). Στόχος της ευρωπαϊκής συνεργασίας επιστημόνων είναι να καταγράψουν τις μεταβολές του νερού στο πέρασμα των χρόνων, στον μεγαλύτερο, γνωστό μέχρι στιγμής, καρστικό (σ.σ.διαβρωμένο από το νερό) αγωγό της Ελλάδας, μήκους άνω των 15 χλμ., από τα οποία έχουν χαρτογραφηθεί περίπου 10 χλμ.

Μια ομάδα σπηλαιολόγων, με επικεφαλής τον Χρήστο Πέννο, γεωλόγο, επισκέπτη καθηγητή στο πανεπιστήμιο Μπέργκεν της Νορβηγίας, τον επίσης γεωλόγο Γιώργο Σωτηριάδη και τον αρχαιολόγο Σταύρο Ζαχαριάδη, βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στο σπήλαιο του Μααρά για να μελετήσουν πώς λειτουργεί υδρολογικά το σύστημα του νερού, αφού από εκεί ξεκινά ο ποταμός Αγγίτης, από τον οποίο αρδεύεται όλος ο κάμπος της Δράμας.

«Κατανοώντας τους μηχανισμούς που διέπουν τη λειτουργία του συγκεκριμένου σπηλαίου, θα μπορέσουμε να εξάγουμε συμπεράσματα και για άλλες πηγές του γλυκού νερού, καθώς στη χώρα μας το 90% κατατάσσονται στις καρστικές πηγές, που σημαίνει ότι εντοπίζεται διάβρωση του ασβεστόλιθου, όπως συμβαίνει και στο σπήλαιο Μααρά. Τα συστήματα αυτά και ειδικότερα όσα βρίσκονται στην περιοχή της Μεσογείου είναι πολύ ευαίσθητα στις κλιματικές μεταβολές και η μελέτη τους θα μας δώσει πολύτιμα στοιχεία για το πώς αντιδρούν στην κλιματική αλλαγή που βιώνουμε», δήλωσε στη Voria.gr ο κ. Ζαχαριάδης.

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες ερευνούν την ποιότητα του νερού, που αρδεύει την πεδιάδα της Δράμας, πώς εμπλουτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα οι βροχοπτώσεις, πώς επιδρά στο σπήλαιο ο τεράστιος όγκος νερού, ποιο είναι το ποσοστό νιτρικών στο νερό. Ήδη μάλιστα υπάρχουν κάποια πρώτα αποτελέσματα από παλαιότερες μετρήσεις που δείχνουν την ύπαρξη νιτρικών στο νερό, το οποίο διαρρέει το σπήλαιο και φτάνει ως τις καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Ειδικά η κάμερα που έχει τοποθετηθεί σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων από την είσοδο θα δίνει ανά 6 ώρες και σε συνθήκες πολύ χαμηλού φωτισμού εικόνα, μέσω της οποίας οι επιστήμονες θα αντιλαμβάνονται πώς αλλάζουν οι συνθήκες στο εσωτερικό του σπηλαίου, το οποίο είναι γεμάτο νερό και πώς επηρεάζονται οι όχθες του ποταμού.

Για το πρωτοποριακό αυτό εγχείρημα έχει συμπράξει μια μεγάλη ερευνητική ομάδα, επιστημόνων, φορέων και σπηλαιολόγων, όπως το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας που κατασκεύασε και παραχώρησε την κάμερα, το πανεπιστήμιο του Μπέργκεν Νορβηγίας, μέσω της επίκουρης καθηγήτριας Rannveig Øvrevik Skoglund, ο Dr Aurel Persoiu από το Ινστιτούτο Σπηλαιολογίας της Ρουμανίας, ο Σπηλαιολογικός Σύλλογος της Θεσσαλονίκης «Πρωτέας», αλλά και η Δημοτική Επιχείρηση του δήμου Προσοτσάνης Δράμας.

«Στην επίσκεψή μας αυτή συναντήσαμε πολλές δυσκολίες, σημαντικότερη από τις οποίες ήταν το γεγονός πως η πορεία μας εντός του σπηλαίου γινόταν μέσα από το ποτάμι και σε αρκετές περιπτώσεις απαιτούσε να κολυμπήσουμε κόντρα στο ρεύμα, έχοντας όλα τα υλικά στην πλάτη μας, μέσα σε ειδικά στεγανά δοχεία. Η ροή του ποταμού ήταν αυξημένη κι αυτό μας ζόρισε πολύ, αλλά οι εικόνες που αποτυπώθηκαν στη μνήμη μας είναι ανεπανάληπτες», ανέφερε ο κ. Ζαχαριάδης.

Το σπήλαιο Μααρά βρίσκεται σε απόσταση περίπου 25 χλμ βορειοδυτικά της Δράμας, στον δήμο Προσοτσάνης, δίπλα στο χωριό Πηγές και η μοναδικότητά του οφείλεται στο ότι στο δάπεδό του κυλάει ο ποταμός Αγγίτης.

Είναι το μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο της χώρας και ένα από τα μεγαλύτερα σε όλο τον κόσμο, μήκους πάνω από 15 χιλιόμετρα, από τα οποία έχουν χαρτογραφηθεί περίπου 10 χιλιόμετρα, ενώ επισκέψιμα είναι τα πρώτα 500 μέτρα με τεχνητούς πεζόδρομους και γέφυρες πάνω από το νερό. Οι επιστήμονες μπορούν να περπατήσουν σε μήκος 7 χιλιομέτρων και από κει και πέρα οι όποιες έρευνες γίνονται με σπηλαιοκατάδυση.

Η φυσική είσοδος του σπηλαίου αποτελεί το σημείο εξόδου του υπόγειου ποταμού Αγγίτη και στο εσωτερικό του υπάρχουν εντυπωσιακοί λευκοί και ερυθρόμορφοι σταλακτίτες, ενώ η θερμοκρασία είναι σταθερή σε όλη τη διάρκεια του χρόνου στους 17° C.

Οι ανασκαφικές έρευνες που έγιναν από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας έδειξαν πως υπήρχαν ίχνη κατοίκησης από την παλαιολιθική και τη νεολιθική εποχή και η απόλυτη χρονολόγηση, που έγινε μετά από αναλύσεις στο εργαστήριο Αρχαιομετρίας του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», έδωσε ηλικία 34.000 – 27.900 έτη πριν από σήμερα.

Στο εσωτερικό του βρέθηκαν οστά από μαμούθ, δασύμαλλο ρινόκερο και μεγάκερο, καθώς και λίθινα εργαλεία της παλαιολιθικής από πυρίτιο και χαλαζία, ενώ στη νεολιθική εποχή παραπέμπουν τρεις λίθινες εστίες και η κεραμική, κυρίως όστρακα αγγείων καθημερινής χρήσης.

Στον επισκέψιμο χώρο του το σπήλαιο Μααρά χωρίζεται σε δύο αίθουσες: η«Ακρόπολη», μήκους 120 μέτρων έχει από τις μεγαλύτερες διαστάσεις για σπήλαιο στον ελλαδικό χώρο -πλάτος 65 μ. και ύψος 45 μ.-, και η «Αίθουσα Τροχού», η οποία πήρε το όνομά της από την παρουσία ενός μεγάλου τροχού, διαμέτρου 8 μέτρων, που χρησιμοποιούνταν κατά την οθωμανική εποχή για την ύδρευση των κατοίκων της περιοχής.